Ertu heiðarlegur eða heiðarleg...?

Heiðarleiki er kostur sem ég met afar mikils. Það hefur verið mikið í umræðunni eftir allt fjármálahrunið að Íslendingar séu ekki heiðarlegir. Ég geri mér ekki alveg grein fyrir hvað veldur en sumir vilja meina að þetta sé vegna þess að við séum afsprengi  glæpavíkinga sem urðu eftir á lítilli eldfjallaeyju á norðurhjara veraldar og séum svona þess vegna. Ekki ætla ég að dæma um það hvort eitthvað sé til í því.

Ef við spyrjum okkur, hvað er heiðarleiki? Er ég heiðarlegur? Hvað þarf maður að gera til að vera heiðarlegur? Að mínu mati er heiðarleiki ákveðin leið í lífinu. Heiðarleiki snýst um það að vera sjálfsgagnrýnin og vera stöðugt að taka þessa gagnrýni til greina. Ég ætla að taka hér tvö stutt dæmi um það hvernig skortur á heiðarleika getur komið út í mjög venjulegum aðstæðum.

Ef við byrjum á því að skoða hlut sem mörgum finnst afskaplega ómerkilegur og skipta litlu máli. Þetta er sá merkilegi hlutur að „ganga eftir göngustígum“. Ef þú horfir á þig inná við og spyrð þig hvort þú gangir alltaf eftir göngustígum eins og þeir eru lagðir. Skiptir kannski ekki gríðarlegu máli en engu að síður er þetta svona smá grunnur af því að vera heiðarlegur. Það er ástæða fyrir því að göngustígurinn var lagður á þennan hátt. Oftar en ekki til að hlífa gróðri eða í öryggisskyni. Hér eru kannski engin lög brotin ef gengið er utan stíga en það er kannski hugsunin hjá okkur sem fær mig til að hugsa. Finnst okkur allt í lagi að gera ekki eins og til er ætlast af okkur? Finnst okkur þá allt í lagi að sveigja aðrar „reglur“ eða „lög“.

Annað dæmi sem vert er að nefna sem er einnig lítilvægilegt en engu að síður mál sem snýr að umferðarlögum. Göngum við yfir gangbraut á rauðu ljósi? Finnst okkur það allt í lagi? Ef við göngum yfir gangbraut á rauðu ljósi þá erum við að brjóta lög. Finnst okkur allt í lagi að brjóta þessi lög? Eða ætlum við að velja okkur lögin til að brjóta? Finnst okkur þá allt í lagi að brjóta önnur lög?

Ég er algjörlega á því að þarna byrjar þetta þ.e í þessari grunn hegðun sem síðan smitar upp í stærri og „mikilvægari“ aðgerðir. Ef við fylgjum ekki lítilvægari lögum og reglum þá hættir okkur til að draga þau stærri niður líka. Það er staðreynd. Reynum að líta í eigin barm og hugsa á hverjum degi „er ég heiðarlegur“, „er ég að fylgja leiðbeiningum og reglum“ þannig munum við sjá nýtt og heiðarlegt Ísland þar sem fólk ber virðingu fyrir lögum og reglum. Og ekki gleyma að oftar en ekki eru lítil augu að fylgjast með okkur og læra af okkur.

Örn Sölvi Halldórsson

Birt í stórborgarblaðinu Feyki á Sauðárkróki í maí 2010.